Bir Suudi Arabistanlı araştırmacının itiraf ettiği gibi : « her iki televizyon kanalı da, profesyonel ve objektif olarak haber vermekten daha çok, kendilerini mali olarak finanse eden bakış açılarını yansıtmakla meşguller » . Gazetecilik etiğine aykırı olan bu ittifak sadece Arap baharının gizlenmesinde gün yüzüne çıkmakla kalmamış, Gazze katliamı  ya da Müslüman Kardeşler kökenli Mısır Cumhurbaşkanı Mohamed Mursi’nin  devrilmesi, gibi farklı dosyalarda da kendini açıkça belli etmiştir.

Sultan El Kasımi Suriye konusunda « Suriyeli isyancıların davalarını savunma girişimlerinde, bu medya devleri gazetecilik ilkelerinin seviyesini düşürmüş, olguları teyit etme temel ilkesini terk etmiş ve kimliği belirsiz telefon çağrılarını ve gerçekliği sorgulanmamış video görüntülerini dayanak göstermişlerdir(…) ».

Daha önce Arap dünyasında benzeri görülmemiş bir güvenilirliğe  sahip olan bu medyaların uzaktan kumandalı politik taraflılığı bunun yerle bir olmasına  ve Katarlı televizyon kanalının sesinin kısılmasına neden olmuştur .

Gerçekte Arap « baharı » ve yol açtığı dramatik sonuçlar, bu medyaların kuruluş dönemlerinden itibaren takip edilen siyasi ajandaların işaretlerinden ibarettiler.

El Cezire ve Wadah Khanfar

El Cezire televizyon kanalı 1996 yılında, bir yıl önce öz Babasını devirerek iktidarı ele geçiren Katar Emiri Şeyh Hamit Bin Halife El Thani tarafından kurulmuştur. Kuruluşunda 150 milyon dolarlık yardım alan grubun 2010 yılı harcamalarının 650 milyon doları bulduğu tahmin edilmektedir .

El Cezire sekiz yıl boyunca Filistinli Wadah Kanfar tarafından yönetildi (2003’ten 2011’e dek). Herkesçe İslamcı  olduğu bilinen bu genel müdürün Arap dünyasındaki büyük medya kuruluşunun başına geçişi çok şaşaalı oldu. Khanfar Forbes’in 2009 yılında yaptığı dünyanın en güçlü kişilikleri sıralamasında 54ncü sırayı aldı ve 2011 yılında onu iş dünyasının en yaratıcı yüz yöneticisi arasına dahil eden Amerikan Fast Company dergisinde tekrar göz önüne çıktı .

Hepsi bu kadar da değil. El Cezire’nin yönetiminden istifaya zorlandıktan sonra Khanfar, başta Amerikan ya da NATO ülkelerinden birçok önde gelen Batılı politikacının yer aldığı, Washington merkezli bir ‘düşünce’ kuruluşu olan International Crisis Group (ICG-Uluslararası Kriz Grubu) ’a katıldı. 2013 yılında ICG, yaklaşık olarak yarısı özellikle batılı hükümetlerin yardımlarından oluşan 18 milyon doları aşan bir bütçeye sahipti. Wadah Khanfar, Open Society Institute (Açık Toplum Ensitüsü) Başkanı George Soros ya da İsrail Yedioth Ahronoth gazetesi başyazarı Nahum Barnea ile birlikte ICG merkezinde çalışmaktadır . Nam salmış mali spekülatör Soros’un, ‘renkli’ devrimlere ve Arap « Baharını » yöneten Arap aktivistlerin eğitimine fazlasıyla bulaşmış bir Amerikan milyarderi olduğunu hatırlatalım . ICG’nin yönetim kurulundaki en etkili Amerikalılar arasında, eski CIA ajanı ve Reagan yönetiminin istihbarat ve araştırmadan sorumlu devlet bakan yardımcısı Morton Isaac Abramowitz (Yahudi kökenli eski Ankara ABD Büyükelçisi) de yer almaktadır. Abramowitz’in, dokuz yıldır National Endowment for Democracy (NED-Ulusal Demokrasi Vakfı)’nin de etkili bir üyesi olduğunu hatırlatmamızda yarar var. 2007 yılında NED vakfı ona « Democracy Service Medal » (Demokrasi için Hizmet Madalyası) vererek, « dünya çapında insan hakları ve demokrasinin gelişmesine yaptığı çok özel katkılardan » dolayı onu ödüllendirdi . NED’in Amerika’nın başlıca demokrasi « ihraç » aygıtlarından biri olduğunu söylememiz gerekir mi bilmiyorum? OSI gibi, renkli devrimlere (ya da çiçek devrimleri) , Arap « Baharına » olduğu kadar, Euromaïdan (Yevromaydan) ve yakın zamanda Hong Kong’da yaşanan  « Şemsiye Devrimine » de bulaşmıştır.

ICG’nin başlıca danışmanları arasında, ABD’nin eski Başkanlık Ulusal Güvenlik Danışmanı Zbigniew Brzezinski’yi, İsrail eski Başbakanı ve Cumhurbaşkanı Shimon Peres’i ya da İsrail eski Dışişleri Bakanı Shlomo BenAmi’yi sayabiliriz .

Bütün bu güzel insanlarla, « kendini ölümlere neden olan anlaşmazlıkları önlemeye ve çözmeye adayan » bu örgütün hangi çıkarlara hizmet edeceğini tahmin etmek için kahin olmaya gerek yok.

O dönemlerde Katar’da bulunan ABD Büyükelçisi Chase Untermeyer imzalı bazı Wikileaks belgelerine inanacak olursak, Wadah Khanfar’ın Amerikalı örgütlerden büyük memnuniyet duyduğu bütün bu saygın isimlerin anılmasının çok basit bir açıklaması var. Wikileaks belgelerine göre, Khanfar, U.S.Defense Intelligence Agency (Amerikan Savunma Bakanlığı istihbarat ajansı) ile « daimi iletişim » içerisinde olmuş ve bu sayede ABD baskısıyla bazı haberlerin değiştirilmesi ya da üzerinin örtülmesi sağlanmıştır. New York Times’e göre, Amerikan yetkililerini yürüttükleri işbirliğini gizlemeleri için zorlamıştır.

Wadah Khanfar’ın yerine, Katar kraliyet ailesinden Şeyh Ahmet Bin Casım El Thani gelmiştir. Khanfar 2013 yılında Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı görevine getirilmiştir.

« Amerika’nın sesi » El Arabiya

Suudi Arabistan’daki Amerikan Büyükelçiliği tarafından 2009 yılında kaleme alınan 09RIYADH651 sayılı Wikileaks belgesinin özeti, Suudi medya kuruluşlarının ideolojik yönelimini ve kime hizmet ettikleri sorularını açıkça yanıtlıyor . Belgelerde şu satırlara yer veriliyor: « Suudi mevzuat sistemi El Suudların rejimine ülkedeki yazılı basını, gazetecileri gün be gün gözetim altında tutmaya gerek duymaksızın kendi ajandasını teşvik etmek için yönlendirme imkanı sunmaktadır. Suudi gazeteciler, iktidardaki aileyi eleştirmemek ya da hükümetin yolsuzluklarını gündeme getirmemek kaydıyla istediklerini yazmakta serbesttirler. Bu arada, yazılı ya da elektronik olsun Suudi Arabistan’daki medya kuruluşlarının birçoğu krallık ailesi üyelerine aittir ve bunun sonucunda otosansür gündelik olarak uygulanabilmektedir ». Ve El Arabiya bu konuda bir istisna oluşturmuyor.

Kanal Irak Savaşının ortasında, 90’lı yıllarda Suudi krallık ailesini eleştirmekten çekinmeyen El Cezire’yle rekabet etmek ve bu kanalın yaydığı haberleri yalanlamak amacıyla 2003 yılında kurulmuştu. Başlangıçta 300 milyon dolarlık bir bütçeyle kuruldu ve bazı uzmanlara göre, işletme bütçesi yüz milyonlarca dolara yaklaşmaktadır. El Arabiya’nın çoğunluk hissesini, Walid El İbrahim adlı bir şahsın ortaklığında kurulan ve yönetiminde olan MBC grubu (Middle East Broadcasting Centre) elinde bulundurmaktadır.

Walid El İbrahim, Kral Fahd’ın birçok eşinden biri ama en ateşlilerinden olan El Jawhara El İbrahim’in kardeşidir. El Jawhara, El Suud ailesinin en üst düzey sorumlusuyla evlenmek için eşinden boşandı. Kimi gözlemcilere göre, El Jawhara kardeşlere saygın işadamları olma ayrıcalığı sağlayan bu aile birliği sayesinde El İbrahım ailesi « bataktan » kurtulma olanağı buldu . El Jawhara’nın dışında, Walid’in çoğu Suud ailesiyle evli olan iki öz ve on üvey kız kardeşi bulunmaktadır. İki ablası Maha ve Mohdii Prens Abdurrahman El Suud (eski Savunma ve Havacılık bakan yardımcısı) ve Halit El Angari (Suudi Yüksek Öğrenim Bakanı) ile evliler .

Walid aynı zamanda kardeşi El Jawahra’nın tek çocuğu ve Kral Fahd’ın (en sevdiği) en küçük oğlu Prens Abdülaziz’in öz dayısıdır. Abdülaziz, gerontokrat bir monarşi içerisinde daha henüz gençlik yıllarında Suudi hükümeti içerisinde önemli görevler üstlendi. Bütçeye sahip olmayan bir Devlet Bakanlığı görevinden sonra, 27 yaşında Bakanlar Kurulu büro şefi olarak atandı. Nisan 2014’te görevden alınan Prens  bugün bir milyarder playboy yaşamını sürdürmenin yanı sıra, bilge işadamı rolünü de oynuyor. Biraz gülümsemeniz için, Ağustos 2014’te Paris’teki bir otobanda gösterişli bir operasyonla soyulan araç konvoyu ona ait  olduğunu söyleyelim.

Kral Fahd hayattayken MBC’yi kendi projesi olarak kabul ediyordu. Zaten o dönemlerde, Kralın yakın çevresine MBC harflerinin « My Broadcasting Company » anlamına geldiğini söylediği ve keyfine göre televizyon kanalını arayıp şu ya da bu programın yayınlanmasını talep ettiğine dair espriler yapılıyordu . Gerçekten de Kral Fahd’ın MBC’ye başlangıç yıllarında verdiği finansal destek konjonktürel kalmakla birlikte, kraliyet ailesinin lojistik desteği kamuoyuna mal olmuştu. Ve şimdi de, oğlu bunun semeresini topluyor: az önce sözünü ettiğimiz 09RIYADH651 sayılı Wikileaks belgesine göre Prens Abdülaziz « MBC imparatorluğunun tüm gelirlerinin %50’sini » alıyordu.

MBC grubunun haber kanalı El Arabiya, 2004 ila 2014 yılları arasında Suudi Arabistanlı gazeteci Abdülrahman El Raşit tarafından yönetildi. Wadah Khanfar’ın tersine, siyasal İslam’a ve Müslüman Kardeşler’e karşı muhalefetiyle ün yapmış ve bu yüzden İslamcıların bütün şimşeklerini üzerine çekmiş ve bu durum bu haber kanalının Mısır’da oynadığı rolü de açıkça ortaya koymuştur.

Siyaset bilimci Muhammet El Oifi’ye göre, « El Arabiya, o kadar çok “Amerika’nın –ve hatta İsrail’in bakış açısını yansıtan” televizyon kanalı görüntüsü vermektedir ki, eleştirenler ona El-İbriya (Yahudi) demektedirler ».

Abdül Rahman El Raşit, 2009 yılındaki Gazze katliamı sırasında bu tür iddiaları yalanlamak için bizzat kendini savunmak zorunda kalmıştır (fazla da ikna edici olamadan). Yaşanan aynı trajedi hakkında Suudi Arabistanlı öğretim görevlisi Mohsen Al Awaji aynı kanala verdiği demeçte şöyle diyordu: « El Arabiya Siyonist düşmanın yerini aldı » ve « bazı Siyonist televizyon kanalları Gazze olaylarını ele alırken El Arabiya’dan daha adil davranıyorlardı ».

El Arabiya’nın yazı işleri çizgisiyle Amerikan çıkarları arasındaki yakınlık televizyon kanalının kuruluşundan beri belirgindir. Gerçekten de Mayıs 2004’te, Ebu Garip hapishanesi sorunuyla ilgili röportaj vermek için El Cezire yerine El Arabiya’yı seçmişti. Bu da Washington’un açık bir şekilde kendinden yana olanla olmayanı seçtiğini gösteriyordu.  Bunu teyit edecek şekilde, El Arabiya aynı şekilde Şubat 2009’da Başkan Obama’nın ilk kez bir Arap televizyonuyla yaptığı röportajı gerçekleştirme imkanı buldu. El Arabiya Yahudi devletiyle ilişkilerin « normalleştirilmesini » savunmakla suçlandı. Hizbullah lideri Hasan Nasrallah « El Arabiya’yı Arap Dünyasında İsrail’in propaganda aygıtı olarak gördüğünü halk önünde beyan etti ».

26 Temmuz 2014 tarihinde, İsrail Gazze’ye vahşice saldırırken, El Arabiya internet sitesinde Suudi yayın yönetmeni Muhammet El Şeyh imzasıyla « Çözüm İsrail ile barışta » başlıklı bir yazı yayınlandı. Uzun uzadıya ve ayrıntılı olarak yazılan bu yazı, makaleyi çarpıcı olarak nitelendiren İsrailli yorumcu Yaron Friedman’ın tepkisine neden olmuştur: « Bu makale neden Suudi Arabistan’da ve neden bugün yayınlanmıştır? ». « Yayın yönetmeninin ailesi Suudi Arabistan’da oldukça etkilidir ve kökeni krallığı kuran Vahabi ailesine dayanmaktadır. Necd Çölü ve Başkent Riyad’ın çölü kökenli aile üyeleri arasında saygın din adamları, imamlar, müftüler ve Eğitim ve Adalet Bakanları yer almaktadır ».

Analizini şu şekilde tamamlamaktadır: « Günümüzde Suudi Arabistan ve İsrail’in çıkarları, İran’ın nükleer programını durdurmak konusunda olsun Müslüman Kardeşler ve ortaklarına (Hamas) karşı savaşta, Mısır’daki El Sisi rejimine destek, Ürdün Krallığında istikrarın korunması, Suriye’deki Beşir Esat rejimine ve Lübnan’daki Hizbullah rejimine karşı mücadelede, El Kaide’ye karşı savaşta ve daha da belirgin bir şekilde Irak ve Suriye’deki IŞİD’e karşı olsun, tarihte hiçbir zaman olmadığı kadar buluşmaktadır. Ve bu liste bu kadarla kalmamaktadır… »

« Suudi Arabistan’ın, İsrail’in “büyük ihtilaf” yani Şiiler ve gittikçe büyüyen Sünni terörist tehdit karşısında kendi tarafında yer almasını sağlamak için İsrail ve Filistinliler arasındaki “küçük ihtilafa” son vermesinde büyük yararı olacaktır.»

Arab İdol ya da siyasallaştırılmış eğlence

Arap Dünyasının iki en ünlü haber kanalının yayın çizgilerinin onları kuran ve finanse eden ülke hükümetlerinin politik vizyonlarını sadakatle yansıttığına hiç şüphemiz yok.

MBC şebekesi ile ilgili olarak, El Arabiya haber kanalı aracılığıyla ile dolaşıma sokulan sadece ajandalar değildir söz konusu olan. Arap kamuoyunun çok yakından ilgiyle izlediği « Arab Idol » gibi bir eğlence programı da bu amaca yönelik olarak kullanılmaktadır. MBC1 kanalından yayınlanan program üçüncü yayın dönemine girmiş durumda. İngiliz televizyon şovu « Pop Idol » konseptine dayanan bu yayın çok basit bir ilkeye dayanıyor. Arap dünyasından şarkıcı yeteneği olan genç adaylar bir araya getiriliyor. Her hafta, kendi ülkelerini temsil eden adaylar bir şarkıyı yorumluyorlar. Şov yayınlanıyor ve izleyiciler SMS aracılığıyla tercih ettikleri adaya oy vermeye davet ediliyor ve en az oyu alan aday ya da adaylar eleniyor. Bu televizyon yayınının popülaritesi hakkında fikir verebilmek için, Arab Idol’un 2013 yılında gerçekleştirilen ikinci yayın dönemi finalinin 100 milyon izleyici tarafından izlendiğini iletmemiz yeterli olacaktır .

Aralık 2014’ta tamamlanması beklenen üçüncü yayın dönemi, eğlence ve siyaset arasındaki tür karmaşasını daha açık olarak ortaya koydu.

Her şeyden önce, ilk yayınların birinde adayların geldikleri ülkeleri gösteren bir harita izleyicilere sunuldu. Sorun şu ki bu haritada, Filistin kökenli Manal Musa ve Haytam Halaylı adlı iki adayın geldikleri toprakların üzerinde « Filistin » yerine « İsrail » yazıyordu. Bu gaf sonrasında oluşan gürültü karşısında MBC grubu teknik bir hata olduğunu belirterek kendini aklamaya çalıştı.

Ancak tarih bu kadar da basit değildir çünkü Filistin kökenli adaylar aslında İsrailli Araplardır ve dolayısıyla da Yahudi devletinin pasaportlarına sahiptirler. Zaten İsrailli medya kuruluşları bundan çok mutluluk duydular. Örnek olarak Haaretz « Bir sonraki Arab Idol İsrailli olabilir », I24News televizyon kanalı « İki İsrailli “Arab Idol” düşünü Lübnan’da yerine getirdiler » ve Times of Israël, « İsrailliler Arab Idol’de Filistin için şarkı söylediler » başlıklarını kullandılar. Sorun öylesine farklı bir boyut kazandı ki İsrail Ordusunun basın sözcüsü Avichay Adraee bizzat iki adaya başarı dileklerini sundu.

Birçok internet kullanıcısı ve Arap yurttaşı bir kez daha MBC’yi İsrail ile ilişkilerin « normalleştirmeye » çalışmakla ve hatayı bilinçli yapmakla suçladı. Bu iddia grubun resmi sözcüsü Mazen Hayek’in ağzından yalanlandı.

Adayların ülkeleriyle ilişkilendirilmesiyle ilgili olarak Televizyon kanalınca alınan bir başka karar, bir kez daha siyasal eğilimi ortaya koyuyor. Adaylardan biri de Kürt asıllı Irak’lı Ammar Al Kufi. Resmi ülkesinin yani Irak’ın adını anmak yerine, sanki gerçekte böyle bir ülke varmış gibi « Irak Kürdistanı » vatandaşı olduğu söyleniyor. Bu Cezayirli bir aday için « Cezayir » yazmak yerine « Kabil », « Şaui » ya da « Mozabi » gibi etnik ve bölgesel bir tanımlama kullanmak gibi bir şey. Ve bunun gibi örnekler Arap ülkelerinde oldukça fazla.

MBC tarafından Irak ve Irak Kürdistanı arasında yapılan bu bölgesel ayrımcılığın tesadüfi olmadığı kesindir. Yapılanlar Sykes-Picot Anlaşmasından miras kalanları sona erdiren, Arap ülkeleri ve bazı civar komşu ülkeleri bir araya getiren coğrafik bir bölgenin sınırlarının yeniden biçimlendirilmesini öngören  « Büyük Ortadoğu Projesi » doktrinine uygundur. Başkan G.W.Bush’un ve neo muhafazakar şahinlerin dümeniyle ortaya atılan proje, İsrail Dışişleri Bakanlığı üst düzey yetkilisi Oded Yinon tarafından 1982 teoriye dönüştürülen bir düşünceden esinleniyor. Nam-ı diğer « Yinon Planı »nın amacı « var olan tüm Arap ülkelerini dağıtmak ve bölgenin bütününü kırılgan, daha uysal ve İsraillilere karşı koymaktan aciz küçük parçalar halinde yeniden düzenlemeyi » öngörüyordu. Örnek olarak, bu plan Irak’ın, Sünni, Kürt ve Şii olmak üzere üç ayrı devlete bölünmesini öngörüyor.

2006 yılında, Amerikan Ordusundan Yarbay Ralph Peters, « Büyük Ortadoğu Projesi » hakkında, proje kapsamındaki ülkelerin yeni sınırlarının « etnik hassasiyetleri » ve « dini mezhepleri » yansıtması gerektiğine ilişkin bir makale yayınladı. Buradan hareketle, Yinon’unku ile birçok benzerliğe sahip bir harita önerdi.

Diğer yandan Jeffrey Goldberg 2008 yılında, Suriye ve Irak’ın parçalanmasının yanı sıra Sudan’ın iki devlete böldüğü ve ortaya çıkan yeni oluşuma « Yeni Sudan » adını vermeyi öngördüğü Büyük Ortadoğu’ya ilişkin bir başka dekupaj Büyük Ortadoğu haritası sundu. Goldberg’in haritasının ortaya çıkmasından tam üç yıl sonra, Güney Sudan’ın 2011 yılında Sudan’dan ayrıldığını hatırlatmamızda yarar var.

Büyük Ortadoğu’ya ait son « kasap » haritası, Eylül 2013 tarihli Robin Wright’e ait haritadır. Harita, Suriye’nin ve Irak’ın parçalanmasının dışında, Libya’nın da Tripoli, Sirenayka ve Fizan olmak üzere üç ayrı ülkeye bölünmesini öngörüyor. Bu harita Yemen’in de, ülkenin birleştiği tarih olan 1990 öncesinde olduğu gibi (Kuzey ve Güney) olmak üzere ikiye bölünmesini varsayıyor.

Suudi Arabistan İsrail tarafından bestelenen ve genç Arap adaylar tarafından yorumlanan yeni bir eseri mi canlandırmaktadır? Çoğunluğu Şii olan Irak’ın zayıflatılması için parçalara ayrılması ve Yaron Friedman’ın ima ettiği gibi Sünnilerin aleyhine Şii ekseninin (İran, Irak, Hizbullah, Yemen’in Huti’leri) jeopolitik sahneye egemen olmalarını engellemek için çaba mı harcamaktadır?

Katarlı ve Suudi medyaların modern görsel teknikleri kullanmadaki başarılarıyla çok sayıda Arap seyirciyi ekran başına çekmeyi başardığı gibi, saygıdeğer ülkelerinin siyasal eylemin seferber edilmesinde etkili bir şekilde kullanılan güçlü araçlar oldukları kesindir. Görevlerinin mesleki etik kaygıdan uzak bir bölümü Arap « Baharının » yanlış gerekçelendirmeleri ya da kesintisiz haber kanalları aracılığıyla Filistin davasını ele alış tarzlarıyla açığa çıkmış olsa da, MBC grubunun Suudi monarşisinin siyasal hedeflerini yaymak amacıyla eğlence kanallarının da alet edildiği ortadadır.

Vokalist, solist ve « mavval »lar arasında, geleceğin Arap starları, haberleri olmaksızın, kendileri üzerinden geliştirilen siyasal stratejilerin parçası olduklarının farkındalar mı acaba?

Özgün Kaynak: Reporters, Cumartesi 13 Aralık 2014 (12, 13 ve 14ncü sayfalar)

(Investig’Action www.michelcollon.info sitesinde 24 Aralık 2014 tarihinde Ahmed BENSAADA imzasıyla yayınlanan Fransızca yazıdan Türkçeleştirilmiştirhttp://www.michelcollon.info/Al-Jazira-et-Al-Arabiya-au-service.html?lang=fr ).

---